Geçtiğimiz 8 Mart’tan bu yana kadınların cinsel sağlık haklarına erişiminde neler değişti?

Bugün 8 Mart Dünya Kadınlar Günü. Peki, geçtiğimiz 8 Mart’tan bu yana kadınların cinsel sağlık haklarına erişiminde Türkiye’de neler değişti?

• Mart 2022’den bu yana istenmeyen gebelikleri önleyici yöntemlere (kondom, hap, sprial/RİA) en az yüzde 35 oranında zam geldi ve bu yöntemleri kamu sağlık kuruluşlarından ücretsiz olarak temin edebilmenin yolları sınırlandı. Bu yöntemlere herkesin erişebilmesi içinse fiyatların düşürülmesi gerekiyor. 
• Tampon, ped gibi regl ürünleri 2022 boyunca zamlanmaya devam etti, kamuoyunun tepkisiyle temizlik ürünlerine yüzde 10’luk bir KDV indirimi uygulandı. Ama iki ay içinde artan enflasyon ve zamlar dolayısıyla bu düşüş fiyatlara yansımamış oldu. Regl olan herkesin her ay ortalama 20 ped ihtiyacı olduğu, bunun sağlanamadığı durumların enfeksiyonlara, genital problemlere yol açacağı düşünülürse regl ürünlerine erişim temel bir ihtiyaç.
• Son 1 yılda 3 doz HPV aşısının fiyatı enflasyon dolayısıyla 1500 TL civarında arttı (4’lü aşı 3647, 9lu aşı 5786 TL). Ayrıca HPV’nin 9 tipine karşı koruyan 9’lu aşı #Türkiye’de satış için ruhsat aldı ve Ocak ayında piyasaya sürüldü. Bu yıl rahim ağzı kanserine karşı koruyucu olan HPV aşısının 3 dozluk bedelini karşılamayan SGK’ye dava açan Yağmur Varkal, emsal bir kararla SGK’den geri ödemesini aldı. Sağlık Bakanlığı’nın Kasım 2022’de düzenlediği bütçe görüşmelerinde HPV aşısının “yaş gruplarını ve medeni hal durumlarını dikkate alan bir plan” ile uygulanmaya başlanacağı açıklandı. Ama “medeni hal” ibaresi, aşının sadece evli kadınlara uygulanacağı imasını taşıyor. Bu, HPV aşısının devlet tarafından, ücretsiz  uygulanması için önemli. Ancak hala aşılama çalışmalarına başlanmadı.
• Şubat 2023’te Türkiye’nin 11 ilinde gerçekleşen deprem, kadınlar, engelliler, göçmenler, LGBTİ+’lar gibi dezavantajlı durumda bırakılmış grupları çok daha dramatik bir biçimde etkiliyor. Kadınlar, LGBTİ+’lar ve göçmenler sokakta, kaldıkları çadırlarda, geçici yerlerde cinsel şiddete maruz bırakılma tehlikesiyle karşı karşıya. Temiz su, tuvalet ve hijyenik malzemelere erişimin yeterli olmadığı pek çok kurum tarafından tekrar ediliyor. Regl olan kişilerin regl ürünlerine erişememesi onları enfeksiyona ve genital problemlere açık hale getiriyor. Ayrıca kalacak yerlerin ve tuvaletlerin engelli erişimi için elverişli olmaması engelli kişileri zor durumda bırakıyor. Göçmenler, olası çatışmalardan çekindikleri için yardım talebinde bulunurken geri planda durmayı tercih edebiliyor; çevirmen eksiği insanların ihtiyaçlarını ifade etmesine ve desteğe ulaşmalarına engel olabiliyor. Toplumsal cinsiyet alanında çalışan pek çok kurumun savunuculuk faaliyetleri arasına depremden etkilenen dezavantajlı gruplara afet sonrası psikososyal, hukuki ve insani destek vermek gibi meseleler dahil oldu.

Afet sonrası dönemlerde de kadınların, LGBTİ+’ların, göçmenlerin, engellilerin, gençlerin cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS) hak ve hizmetlerine eşit erişiminin sağlanması hayati.  Alanda çalışmalarını sürdüren platform üyelerimizle CSÜS için mücadele etmeye devam ediyoruz!