Kriz ve Afet Durumlarında Gebe Kadınlar ve Emziren Anneler için Öneriler

Gebe kadınlar, emziren anneler ve bakım veren kadınlar, kriz ve afet durumlarından en çok etkilenen grupların başında geliyor. Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı (TAPV), gebe kadınlar, emziren anneler ve bakım veren kadınların kriz ve afet durumlarında karşılaştığı riskleri ve önerileri paylaşıyor.

Kriz ve Afet Öncesinde

• Bebeğin ve sizin sağlık belgelerinizi ve acil malzemeleri (gerekli ilaç, su, bebek maması, biberon, acil durum numaraları, ped, bebek bezi, kalın kıyafet vb.) içeren bir çanta hazırladığınızdan ve tahliye öncesinde aldığınızdan emin olun.
• Kriz ve afet durumlarında doğum yapmanız gerekirse başvurabileceğiniz yerleri öğrenin.
• Aile üyeleri ile acil durumlarda iletişim ve buluşma planı yapın.
• Çocuğunuz okul ve gündüz bakımevlerinin acil durumlarda tahliye prosedürleri hakkında bilgi alın.

Deprem gibi kriz ve afet durumlarında sağlık alt yapısı zarar gördüğünde gebelik komplikasyonlarının ve doğum sırasında ölüm riskinin arttığını bilmeliyiz.

Kriz ve Afet Sonrasında

• Deprem bölgesinde gebelerin tespiti ve ihtiyaçlarının belirlenmesi hayati önem taşır. Depremden sonra bir toplanma merkezine gittiğinizde, oradaki görevlilerin gebe olduğunuzu veya yanınızda bir bebeğiniz olduğunu bildiğinden emin olun. Gebelik süreçlerine dair bilgileri (kaç haftalık gebe, riskli bir gebelik geçmişi var mı, kullandığı ilaçlar var mı vb.) alanda olan ekiplerle en kısa sürede paylaşın.
• Alanda çalışan sivil toplum örgütleri, kamu kurumları ve yerel yönetimler mümkün olan en kısa sürede gebeleri ve yeni doğum yapanları belirlemeli ve ihtiyaçlarını tespit etmelidir.
• Gebelerin ve bebeği olan kadınların fiziksel, psikolojik, sosyal ve duygusal açıdan desteklenmesi önemlidir.
• Gebelerin ve bebeklerin mümkün olan en kısa ve güvenli sürede sağlık hizmetlerine erişimi sağlanmalıdır.
• Bir sağlık şikayeti olmasa da depremden sonra gebelerin sağlık kontrolüne gitmesi gerekir.
• Gebelik döneminde henüz tetanoz aşısı olmayan gebelerin deprem gibi durumlarda risk arttığı için tetanoz aşısı olduğundan emin olmalıyız.
• Bebeği olan kadınların, gebelerin veya gebe olabileceğini düşünenlerin, deprem gibi kriz ve afet durumlarında duygusal sağlığına dikkat etmesi önemlidir.
• Gebelerin ve çocuğu olanların yaşadığı stres deprem dönemlerinde artabilir. Mümkünse fiziksel aktivite yapmak, yeterince dinlenmek ve yeterince su içmek stresi azaltır. Bu gibi durumlarda kendini bunalmış ve stresli hissedenler yardım istemekten ve konuşmaktan kaçınmamalıdır. Ne hissedildiği üzerine konuşmak psikolojik olarak yardımcı olabilir.
• Gebelik ve gebelik sonrası dönemde depresyon riski kriz ve afet durumlarında artar. Depresyonda olduğunu düşünenlerin mümkün olan en kısa sürede psikolojik yardım aldığından emin olmalıyız.
• Depremden sonra yerde moloz, cam gibi bebeğe zarar verebilecek ve taşımayı zorlaştıracak eşyalar olduğundan puset veya bebek arabası kullanımı zor ve tehlikeli olabilir. Bu nedenle hareket ederken bebeği kucakta taşımaya yönelik taşıyıcı (kanguru vb.) kullanılmalıdır.
• Düzenli ve sağlıklı beslenme gebeler ve emzirenler için önemlidir. Deprem sonrası gerekli besinlere erişim zorlaşabilir. Acil durumlarda gıda dağıtımlarında bu kişilerin öncelikli gruplar içerisinde yer aldığından emin olmalıyız.
• Bebeğini emzirenler depremden sonra da bebeğini emzirmeye devam edebilir. Emzirme için ek olarak biberon vb. malzemeler gerekmeyeceği için daha kolay ve sağlıklıdır. Emzirme olabildiğince teşvik edilmelidir. Ebeveynin bebeği kendine yakın ve sıcak tutması önemlidir.
• Sütünü sağarak bebeğini besleyenlerin elle nasıl sağacağını ve bebeğini bir bardakla nasıl besleyeceğini bildiğinden emin olmalıyız. Sağmak için araç kullanılması durumunda süt sağma pompasının temiz su ile temizlenmesi gerekir. Her durumda sağılan süt buzdolabında saklanmalıdır.
• Bebek beslenmesinde ek gıda, karışım yapma ve kapların yıkanması için temiz su bulunamayacağı dikkate alınarak ek malzeme gerektirmeyen hazır mama kullanılması önerilir.
• Deprem gibi afet ve acil durumlarda toplumsal cinsiyete dayalı şiddet artar. Afet ve kriz dönemlerinde kadınların ve çocukların sosyal, psikolojik, duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarının karşıladığından emin olmalıyız. Sosyal destek mekanizmaları ve yönlendirme süreçleriyle ilgili danışmanlık sağlanmalıdır.