“Kürtaj ve gebeliğin düzenlenmesi birlikte ele alınmalı”

Kadının İnsan Hakları-Yeni Çözümler Derneği (KİH-YÇ) işbirliğinde düzenlenen “Uluslararası Ağ Deneyimleri Webinarları”nın dördüncüsünde “Küresel Güvenli Kürtaj Hareketinde Ağ Oluşturma ve Dayanışma” konusu ele alındı. 19 Ekim 2022 tarihinde düzenlenen webinara konuk olan Güvenli Kürtaj Eylem Fonu (Safe Abortion Action Fund, SAAF) Program Danışmanı Laura Hurley, Güvenli Kürtaj Eylem Fonu’nun dünyanın çoğu yerinde kürtaja erişimi kolaylaştırma ihtiyacından ortaya çıktığını vurguladı: “Aile planlaması konuşulurken konu kürtaja gelince bir sessizlik çöküyor. Kürtaj ve gebeliğin düzenlenmesi konuları çok ilişkili ve birlikte ele alınmalı.”

“Uluslararası Ağ Deneyimleri Webinarları” ile dünyada cinsel haklar, cinsel sağlık ve üreme sağlığı alanında çalışan sivil toplum örgütleri ile bir araya gelen CİSÜ Platformu, alandaki farklı yapıya sahip örgütlerin işleyişleri, savunuculuk çalışmaları, karşılaştıkları zorluklar ve çözüm stratejilerinin paylaşılmasıyla hem yeni kurulan örgütlere deneyim aktarımı yapılmasını hem de örgütler arası dayanışmanın güçlenmesini sağlıyor. Serinin dördüncü webinarında ise yalnızca güvenli ve yasal kürtaj hakkına odaklanan tek uluslararası fon olan Güvenli Kürtaj Eylem Fonu ( Safe Abortion Action Fund, SAAF) ile bir araya gelindi. KİH-YÇ İletişim ve Yayınlar Sorumlusu İrem Gerkuş’un moderatörlüğünde gerçekleşen webinarda, SAAF Program Danışmanı Laura Hurley, SAAF’ın nasıl çalıştığını, küresel güvenli kürtaj hareketinde karşılaşılan zorlukları ve hareketin farklı deneyimlerinin kazanımlarını örneklerle anlattı.

SAAF’ın yalnızca güvenli kürtaj hakkına odaklanan tek uluslararası fon olduğundan bahsederek sözlerine başlayan Hurley, fonun insanların güvenli bir şekilde kürtaja erişemedikleri için yaşamını kaybettiği gerçeğinden yola çıkılarak kurulduğunu aktardı: “Yapılması gereken çok sayıda önemli iş vardı, ancak pek çok bağışçı kürtaj damgalanan bir konu olduğu için kürtaj hakkı için fon vermekten geri duruyordu. Dünya çapında da bu hakkın desteklenmesi konusunda genel bir sessizlik hakimdi. Bu nedenle Avrupalı gruplar bir araya gelerek sadece kürtaj konusunda çalışan bir fon oluşturmaya karar verdiler.” SAAF’ın hali hazırda altıncı fon döneminde olduğunu paylaşan Laura Hurley, 2002-2026 yılları arasında 87 hibeden oluşan 13,2 milyon dolarlık fon sağlandığını belirtti. 

En çok fon sağlanan bölge Sahraaltı Afrika

Hurley’in aktardıklarına göre en çok fon sağlanan bölgelerden biri fonların yüzde 50’sinin paylaşıldığı Sahraaltı Afrika. Burayı yüzde 24 ile Latin Amerika, yüzde 12 ile Asya ve yüzde 5 ile Doğru Avrupa ve Kafkaslar ile Kuzey Afrika ve Orta Doğu takip ediyor. Küçük organizasyonlardan bölgesel ağlara çok çeşitli toplulukları desteklediklerini vurgulayan Hurley, en önemli kriterleri arasında örgütlerin gelir seviyesi olduğunu ve gelir seviyesi yüksek örgütleri desteklemeyi tercih etmediklerini belirtti. Hurley, fon sağlama yanında kapasite güçlendirme desteği de verdiklerini paylaşarak birbirine ihtiyaç duyabilecek organizasyonları bir araya getirme konusunda da çalıştıklarını vurguladı.

Güvenli Kürtaj Eylem Fonu’nun aile planlamasından bahsedilirken kürtaj konusunda yaşanan sessizliğe bir cevap olarak kurulduğunu paylaşan Hurley, üreme adaleti alanında da çalışmalar yürüttüklerini belirtti: “Kürtajla ilgili kanıta dayalı çalışmalar yaparken en çok karşılaştığımız sorun verinin az olması. Bizden destek talebinde bulunan örgütlerin hangi alanda faaliyet yürütmek istediklerini soruyoruz. Veriye ulaşım konusunda araştırma yapmak istediklerinde faaliyetleri onların yürütmesini öneriyoruz, bizim yürütmemiz mantıklı değil.”

İşlemin adlandırılması: Kürtaj mı, gebelik sonlandırma mı, rahim tahliyesi mi?

Webinarda tartışılan konulardan biri de yapılan işlemin hak temelli bir bakışla nasıl adlandırılması gerektiği konusuydu. “Kürtaj” ifadesinin anlamı tam olarak karşılamadığını savunanların yanı sıra “kürtaj” yerine “gebelik sonlandırma” ya da “rahim tahliyesi” ifadelerinin kullanılabileceği de önerildi. Bununla birlikte, bu ifadelerin de tıp bilgisi olmayanlarda işlemin olduğundan daha büyük ve zorlu bir tıbbi işlem algısı yaratabileceği belirtildi. Ayrıca “kürtaj” kelimesinin toplum tarafından daha çok biliniyor olması ve farkındalık yaratma çalışmalarında daha çok tercih edilebilir olması da katılımcıların yorumları arasındaydı. 

Kürtajın adlandırılmasının yanı sıra anne ölümlerinin artışı, çok ve sık yaşanan gebelikler nedeniyle yaşanan kanama ve ölümler de webinarda vurgulanan konular arasındaydı. Ayrıca medikal kürtaj ilaçlarının etkililiğine dair Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve uzman görüşleri, Türkiye’de bu ilaçlara erişimin olmaması da webinarda öne çıkan mesajlar arasında yer aldı. 

SAAF Hakkında

Güvenli ve yasal kürtaj hakkına odaklanan tek uluslararası fon olan Güvenli Kürtaj Eylem Fonu (Safe Abortion Action Fund, SAAF), kadınların, kız çocuklarının ve farklı cinsiyet kimliklerine sahip insanların kürtaj ve bedensel özerklik gibi insan haklarına saygı duyulduğu, bu hakların korunduğu ve kullanıldığı bir dünya tahayyül ediyor. Kürtajın damgalanmasını ortadan kaldırmayı ve marjinalleştirilmiş topluluklar başta olmak üzere herkesin üreme haklarını geliştirmeyi amaçlayan güçlü ve kesişimsel bir hareketi desteklemek üzere finansman sağlayan SAAF, bu yolla kürtaj üzerine çalışan kuruluşların benzer yaklaşımdaki paydaşlarla bağlantı kurmaları için de fırsatlar yaratıyor.